Spis treści
Jak pokroić cebulę bez płaczu? Kto jest sprawcą naszych łez? Dlaczego płaczemy przy obieraniu cebuli? Jak tego uniknąć? Które kulinarne porady rzeczywiście działają, a które to mity? Poznaj sprawdzone sposoby na krojenie cebuli bez płaczu!
Gotuj, wiedząc co robisz! Przeczytaj ten artykuł, a już nigdy nie uronisz łzy podczas krojenia cebuli.
Źródło: CA Creative on Unsplash (dostęp 28.06.2023r.).
Dlaczego płaczemy przy krojeniu cebuli?
Płacz przy krojeniu cebuli to bardzo naturalna reakcja naszego organizmu i raczej ciężko będzie ją zatrzymać, chyba że się odpowiednio ochronimy. Najpierw jednak wyjaśnię, dlaczego tak się dzieje.
Wszystkiemu winna jest alliina, czyli siarkowy związek, który jest pochodną aminokwasu – cysteiny. Cebula jest bogata w te substancje. Ale gdy leży spokojnie na blacie kuchennym, to nie stwarza żadnego zagrożenia. Dopiero gdy zaczniemy niszczyć jej tkanki, to ją „rozdrażnimy”, a w efekcie uwolnimy nieprzyjemną alliinę. Jednak w pojedynkę nie zmusi nas do płaczu, bo potrzebuje towarzysza – allinazę, czyli enzym, który umożliwia zajście reakcji. W jej wyniku powstanie kwas sulfonowy. Co się dzieje dalej?
Zniszczenie tkanek cebuli rozpoczyna szereg reakcji.
Źródło: Shameer PK on Unsplash (dostęp 28.06.2023r.).
Czy zawsze cebula zmusi nas do płaczu?
Są dwa scenariusze. Pierwszy jest przyjemniejszy, bo w wyniku spontanicznej kondensacji powstaje substancja o charakterystycznym zapachu, z którą kojarzymy nie tylko cebulę, ale i czosnek. Jest jeszcze i druga opcja, mniej przyjemna.
Gdy uaktywni się kolejny enzym (syntaza czynnika łzawiącego), to wówczas kwas sulfonowy przemieni się w czynnik łzawiący (dokładnie jest to S-tlenek syn-propanethialu). To ciecz, która bardzo łatwo się ulatnia i błyskawicznie dociera do naszych oczu, podrażniając nerwy czuciowe. Nieszczęsna allicyna aktywuje receptory* TRPV1 (podobnie jak ostre papryczki) i TRPA1 (analogicznie do wasabi). W rezultacie oczy zaczynają nas piec, a naszym pierwszym odruchem jest potarcie oczu, co tylko pogarsza sytuację. Co zatem możemy zrobić, by uniknąć łez i czerwonych oczu?
*PS Zachęcam Cię do zapoznania się z artykułem na temat receptorów.
W wyniku różnych reakcji z cebuli uwalniają się drażniące oczy opary.
Źródło: Jeremy Wong on Unsplash (dostęp 28.06.2023r.).
Jak pokroić cebulę, by uniknąć płaczu?
Aby pozbyć się piekących łez, musimy usunąć wspomniane wcześniej substancje z naszych oczu. Ale może jest jakiś sposób, by w ogóle ich tam nie dopuścić? W kulinarnym świecie istnieje wiele wskazówek, ale nie wszystkie są skuteczne. Zacznę od obalenia mitów.
Czy można pokroić cebulę bez uronienia choćby jednej łzy?
Źródło: Becca Tapert on Unsplash (dostęp 28.06.2023r.).
Kulinarne mity na temat krojenia cebuli
W sieci aż roi się od porad, by podczas krojenia cebuli nie zapomnieć o… żuciu gumy. Albo trzymać język dotykając podniebienia i oddychać głęboko przez usta. To nie ma żadnego uzasadnienia, więc na pewno nie zadziała.
Inną złotą radą jest podgrzanie cebuli w kuchence mikrofalowej przed jej rozdrobnieniem. Niestety, fale radiowe nie powstrzymają Cię przed płaczem, a dodatkowo będziesz cierpiał przez nieprzyjemny zapach rozchodzący się po całym domu.
Żucie gumy nie pomoże przy krojeniu cebuli.
Źródło: Karina Miranda on Unsplash (dostęp 28.06.2023r.).
Sposoby na krojenie cebuli bez płaczu
Które metody naprawdę działają i zapobiegną płakaniu przy krojeniu cebuli lub co najmniej zminimalizują ilość wylanych łez? Chyba najlepszym sposobem jest ubranie ochronnych gogli, bo dzięki temu lotne substancje nie dostaną się do naszych oczu. Soczewki kontaktowe też całkiem dobrze sprawdzą się w tym przypadku, co zresztą sama zaobserwowałam na sobie.
Założenie ochronnych gogli podczas krojenia cebuli to najskuteczniejsza metoda, by nie uronić łez.
Źródło: Zach Lucero on Unsplash (dostęp 28.06.2023r.).
Krojenie cebuli pod włączonym wyciągiem też powinno pomóc, bo silny wiatrak zabierze nieprzyjemne opary. Na podobnej zasadzie działa rozdrabnianie tego warzywa pod wodą, ale trudniej z wykonaniem takiej czynności. Mniej skuteczne będzie schłodzenie cebuli, bo w ten sposób tylko zmniejszymy ilość uwalnianych związków.
Użycie ostrego noża również jest częściowo skuteczne, bo co prawda mniej uszkodzimy tkanki rośliny, ale wciąż naruszymy komórkowe struktury.
Ostry nóż można zmniejszyć drażniącą reakcję naszego organizmu, ale całkowicie jej nie wyeliminuje.
Źródło: Jenna E. on Unsplash (dostęp 28.06.2023r.).
Jako ciekawostkę dodam, że można wyhodować cebulę, która nie produkuje owych enzymów (lub chociaż jednego z nich) i nawet już się to robi. Jeśli chcesz zdobyć taką sztukę, to poszukuj cebuli reklamowanej jako łagodna czy słodka. Choć z drugiej strony, może być pozbawiona charakterystycznego zapachu i smaku. Musisz więc sam zdecydować, co wolisz: normalną (sensorycznie) cebulę krojoną w ochronnych goglach czy „płytką” cebulkę bez urojenia ani jednej łzy.
Czy znasz jeszcze jakieś inne metody krojenia cebuli bez łez albo mity na ten temat? Z chęcią je poznam – napisz do mnie na Facebooku, Instagramie (@naukanatalerzu) lub wyślij maila na naukanatalerzu@gmail.com. Albo zostaw komentarz poniżej 😊
Podziel się ze mną swoimi sposobami na cebulę bez płaczu 🤗
Źródło: Wilhelm Gunkel on Unsplash (dostęp 28.06.2023r.).
Podsumowanie
- Płakanie przy krojeniu cebuli to bardzo naturalna reakcja organizmu.
- Winowajcą jest alliina.
- Cały proces „łzawienia” zaczyna się w momencie zniszczenia tkanek rośliny.
- Istnieje wiele mitów na temat uniknięcia łez podczas krojenia, np. żucie gumy w trakcie.
- Założenie ochronnych gogli podczas krojenia cebuli to najskuteczniejsza metoda, by nie uronić łez.
Podobał Ci się mój artykuł?
Podziel się nim! 🤗
Wyjątkowy e-book z 20 przepisami na nietuzinkowe, autorskie dania: przystawki, zupy, dania główne i desery
Literatura:
Coffey, D. (2022). Why does slicing onions make you cry? https://www.livescience.com/why-slicing-onions-makes-you-cry
Villazon, L. Why do onions make me cry? https://www.sciencefocus.com/the-human-body/why-do-onions-make-me-cry/
Petruzzello, Melissa. „Why Do Onions Make You Cry?”. Encyclopedia Britannica (2016). https://www.britannica.com/story/why-do-onions-make-you-cry. Accessed 28 June 2023.
Gibbins, I. (2012). Monday’s medical myth: chewing gum stops onion tears. https://theconversation.com/mondays-medical-myth-chewing-gum-stops-onion-tears-9405
Fullton, W. (2016). I Tested and Ranked the Best Ways to Cut Onions Without Crying. https://www.thrillist.com/eat/nation/i-tested-and-ranked-the-best-ways-to-cut-an-onion-without-crying
