Spis treści
Dlaczego miód jest twardy jak kamień? Czy jest oznaką starości, zepsucia albo zafałszowania? Z czego się składa słodki nektar? Jakie cukry występują w miodzie? Jak przechowywać miód, by nie stał się twardy? Skąd się biorą kryształki? Jak sprawić, aby miód był płynny?
Gotuj, wiedząc co robisz! Zapobiegnij krystalizacji miodu i ciesz się płynnym nektarem jak najdłużej!
Źródło: Isabela Kronemberger on Unsplash (dostęp 11.06.2022r.).
Miód twardy jak kamień
Zdarzyło Ci się, że miód stal się twardy jak kamień? To nic dziwnego, a na pewno nie powód do niepokoju. Co więcej, nie oznacza, że jest fałszywy. To naturalny proces, z którym mamy do czynienia podczas przechowywania miodu, a konkretnie chodzi o krystalizację cukrów.
Krystalizacja miodu to naturalny proces.
Źródło: Heather Gill on Unsplash (dostęp 11.06.2022r.).
Z czego składa się miód?
Miód w przeważającej mierze składa się z cukrów: dominująca jest fruktoza i glukoza, ale spotkamy też trochę sacharozy, maltozy, galaktozy i jeszcze inne, ale już w niewielkich ilościach (zajrzyj do tego artykułu na temat węglowodanów). I to właśnie cukry odpowiedzialne są za twardnienie miodu, a konkretnie ich krystalizacja.
Tak przedstawia się skład miodu, choć różni się między rodzajami, a nawet miejsce pochodzenia.
Źródło: McGee, H. (2007). On food and cooking: the science and lore of the kitchen. Simon and Schuster.
Dlaczego cukier krystalizuje?
Początkowo miód jest płynny, bo składa się cukrów rozpuszczonych w wodzie. Woda jest bardzo dobrym rozpuszczalnikiem, ale ma swoje „granice” i jeśli pojawi się za dużo cukrów, to po prostu ich „nie udźwignie”. Reasumując, nie będzie mogła rozpuścić owych cukrów, dojdzie do ich krystalizacji, a w rezultacie miód będzie twardy.
Często mamy do czynienia z sytuacją, gdy część miodu jest wciąż płynna, a pozostała już stwardniała. To normalna sytuacja i nie ma powodu do niepokoju. Ba! Krystalizacja jest właściwie dobrym znakiem, bo wskazuje, że miód jest naturalny. Jakkolwiek dobry miód nie musi stać się twardy, bo to zależy od jego składu, a dokładnie kompozycji cukrów.
Miód jest płynny, bo składa się z cukrów rozpuszczonych w wodzie.
Źródło: Danika Perkinson on Unsplash (dostęp 11.06.2022r.).
Który cukier odpowiedzialny jest za twardy miód?
Choć miód składa się z różnych cukrów, to istotną rolę odgrywa fruktoza i glukoza, zaś głównym „winowajcą” krystalizacji jest glukoza. Dlaczego? Bo potrzebuje znacznie więcej wody (aż czterokrotnie!) od fruktozy, by się rozpuścić. W związku z tym istotnym czynnikiem twardnienia miodu jest stosunek fruktozy do glukozy. A ten już zależy od rodzaju miodu, a właściwie nektaru, który zbierają pszczoły.
Skład cukrów w miodzie zależy od nektaru, który zbierają pszczoły.
Źródło: Adonyi Gábor on Unsplash (dostęp 11.06.2022r.).
Czym się różni twardy miód od płynnego?
Skrystalizowany miód będzie jaśniejszy od płynnego, ponieważ kryształki cukru są białe, więc inaczej będą odbijać promienie świetlne. No i oczywiście największa różnica jest w konsystencji, bo krystalizacja sprawia, że miód staje się twardszy i nie będzie tak łatwo płynął. Zresztą płynny miód jest trochę „oporny”, jeśli porównamy go do wody czy soku ze względu na wyższą lepkość (to taki parametr charakterystyczny dla płynów i plastycznych ciał stałych, który mówi o „łatwości” ich przepływu, który powiązany jest z siłami tarcia).
Zmiana konsystencji miodu wpływa na możliwości jego użycia, bo twardym miodem nie polejemy naleśników, placuszków czy gofrów. Ale z drugiej strony łatwiej nam go będzie odmierzyć do ciasta, choć już nie tak łatwo wymieszać z pozostałymi składnikami. Jak więc temu zaradzić?
Skrystalizowany miód jest jaśniejszy od płynnego.
Źródło: Lindsay Moe on Unsplash (dostęp 11.06.2022r.).
Jak przechowywać miód, by nie stał się twardy?
Krystalizacja miodu najszybciej zachodzi w temperaturze między 10°C a 15°C. Dlatego unikaj tych wartości. Jednym sposobem jest przechowywanie miodu w lodówce, bo wówczas proces twardnienia jest spowolniony. Dlatego że jego lepkość wzrasta, to cząsteczkom cukru trudniej jest się przemieszczać i tworzyć kryształki.
Z kolei w wyższej temperaturze krystalizacja również jest spowolniona, ale z innego powodu. Mianowicie rozpuszczalność cukrów w wodzie wzrasta, więc powstawanie kryształków będzie utrudnione.
Jeszcze jedna bardzo ważna rzecz: nie otwieraj kilku słoików z miodem na raz, bo zwiększasz ryzyko krystalizacji. Dlaczego?
Płynnym miodem można polać placuszki.
Źródło: Lindsay Moe on Unsplash (dostęp 11.06.2022r.).
Skąd się biorą kryształki w miodzie?
Najtrudniejsze jest powstanie pierwszego kryształka. W miodzie musi pojawić się „coś”, na czym będzie mógł urosnąć. Może być to kawałek wosku czy pyłku. Jakiś stały element. A jak pojawi się już pierwszy kryształek, to kolejne nie mają już takich trudności, by zaistnieć.
Dlatego tak ważna jest filtracja miodu (pozbycie się zanieczyszczeń, cząstek stałych), jeśli chcemy, by był on płynny przez jak najdłuższy czas. Inną praktyką stosowaną przy produkcji miodu jest jego podgrzewanie przed pakowaniem, ale nie zawsze, bo wówczas nie możemy go nazwać „surowym”. Dzięki temu procesowi wszystkie cukry się rozpuszczą, więc minie więcej czasu, nim powstanie ten pierwszy kryształek.
A jak my możemy temu zapobiec? Postępując z miodem trochę jak z jajkiem. Niewątpliwie nie pomoże mu mieszanie czy potrząsanie, bo zwiększamy ryzyko krystalizacji. Pamiętaj, by słoik był zawsze zakręcony. Gdy sięgasz po miód, nie mieszaj go, tylko weź tyle, ile potrzebujesz.
Kawałek wosku może spowodować krystalizację miodu.
Źródło: Shelby Cohron on Unsplash (dostęp 11.06.2022r.).
Co zrobić z twardym miodem?
Jeśli dodasz twardy miód do ciepłego mleka lub herbaty, to szybko się rozpuści.
Źródło: Katja Vogt on Unsplash (dostęp 11.06.2022r.).
Jak sprawić, aby miód był płynny?
Twardy miód można delikatnie ogrzać, a są na to dwa sposoby:
- Kąpiel wodna.
Wystarczy zaledwie 40°C, by wszystkie cukry na powrót się rozpuściły. Zatem umieść cały słoik lub potrzebną ilość miodu w szklance czy miseczce i umieść w większym naczyniu z ciepłą wodą. By przyspieszyć proces, mieszaj miód do osiągnięcia pożądanej konsystencji.
- Kuchenka mikrofalowa.
Szybszym i prostszym sposobem jest rozpuszczenie miodu w kuchence mikrofalowej. Pamiętaj, by umieścić go w odpowiednim do mikrofali urządzeniu i nie nastawiać na pełną moc. Wybierz nie więcej niż 600 W (niski lub średni program) i podgrzewaj krótko (10–20 sekund), ale kilka razy, koniecznie mieszając między kolejnymi „sesjami”.
Twardy miód możesz ogrzać w kąpieli wodnej.
Źródło: Art. Rachen on Unsplash (dostęp 11.06.2022r.).
Jak dodać miód do piernika?
Przygotowując piernik, miód dodaj do ciepłego masła, wcale nie musisz go podgrzewać.
Źródło: Caroline Hernandez on Unsplash (dostęp 11.06.2022r.).
Podsumowanie
- Miód składa się w około 80% z cukrów.
- Twardy miód to rezultat skrystalizowanych cukrów, szczególnie glukoza.
- To zjawisko jest normalnym procesem i nie świadczy, że miód jest stary czy zafałszowany.
- Twardy miód można ponownie rozpuścić do płynnej postaci, np. w kąpieli wodnej.
Podobał Ci się mój artykuł?
Podziel się nim! 🤗
Wyjątkowy e-book z 20 przepisami na nietuzinkowe, autorskie dania: przystawki, zupy, dania główne i desery
Literatura:
Verbon, A. (2023). Why Honey Crystallizes & How to Decrystallize Honey. https://foodcrumbles.com/why-honey-crystallizes/
McGee, H. (2007). On food and cooking: the science and lore of the kitchen. Simon and Schuster.
