Spis treści
Dlaczego jedzenie w samolocie nie jest smaczne? Skąd wynika różnica w smaku? Czy wysokość nad poziomem morza wpływa na smak? Dlaczego dania azjatyckie są popularne? Jakie jest ciśnienie w samolocie? Dlaczego sok pomidorowy w samolocie jest dobry? Czy alkohol w samolocie działa mocniej? Jaki jest hałas w samolocie?
Gotuj, wiedząc co robisz! Poznaj odkrycia gastrofizyki, by posiłek na pokładzie samolotu był smaczniejszy.
Dlaczego jedzenie w samolocie nie jest smaczne?
Źródło: Nahima Aparicio on Unsplash (dostęp 14.01.2025 r.).
Niesmaczne jedzenie w samolocie
Pewnie słyszałeś nie raz, a może nawet doświadczyłeś na własnych kubkach smakowych, że jedzenie w samolocie nie jest najwyższych lotów. Nieważne, czy lecisz tanimi czy prestiżowymi liniami, w klasie ekonomicznej, biznesowej czy pierwszej, to i tak jedzenie pozostawi sporo do życzenia. Ba! Niektóre linie lotnicze zatrudniają nawet słynnych i utalentowanych szefów kuchni nagradzanych gwiazdkami Michelina restauracji, a mimo to posiłki wciąż nie będą tak samo smaczne jak na lądzie. Zabranie ze sobą własnoręcznie przygotowanego jedzenia też niewiele pomoże. Dlaczego tak jest?
Wyśmienite danie na lądzie nie będzie smakować tak samo dobrze na pokładzie samolotu.
Źródło: Anima Visual on Unsplash (dostęp 14.01.2025 r.).
Chodzi o warunki panujące na takich wysokościach. Samoloty latają od 10 do 13 kilometrów nad poziomem morza, a najczęściej jest to około 11 000 metrów. Dla porównania, najwyższy szczyt świata Mount Everest ma 8 849 metrów. Największy wpływ mają trzy poniższe czynniki:
- Obniżone ciśnienie w samolocie
- Niska wilgotność powietrza
- Duży hałas na pokładzie.
Na wysokości 11 000 metrów nad poziomem morza panują specyficzne warunki.
Źródło: Leio McLaren on Unsplash (dostęp 14.01.2025 r.).
Obniżone ciśnienie w samolocie
Niższe ciśnienie w samolocie niż na lądzie wpływa przede wszystkim na węch. Choć ten zmysł jest zwykle umniejszany przy percepcji żywności, to tak naprawdę odpowiada aż za 80% naszych wrażeń sensorycznych! Opisałam to dokładniej w artykule na temat foodpairingu. Pomyśl sobie tylko o sytuacji, gdy jesteś chory i masz zatkany nos, wówczas nie masz apetytu, bo jedzenie Ci nie smakuje. Podobnie jest więc na pokładzie samolotu.
Co więcej, w przeprowadzonych badaniach wykazano, że obniżone ciśnienie wpływa na próg wyczuwalności gorzkich substancji. Co to konkretnie oznacza? Że wyczujemy gorzki smak już przy mniejszym stężeniu niż „normalnie”.
W przestworzach gorzki smak wyczujemy przy mniejszym stężeniu.
Źródło: Adi Goldstein on Unsplash (dostęp 17.01.2025 r.).
Słodycz nie taka słodka
Niskie ciśnienie oraz pozostałe czynniki, którym jeszcze się przyjrzymy, odciskaja również swe piętno na innych smakach: słodkim i słonym. Cukier na wysokościach wydaje się być 10-15% mniej słodki, zaś sól nawet 30% mniej słona. Na podstawie tych eksperymentów stwierdzono, że jedzenie traci 30% swojego smaku.
Cukier nie jest tak słodki w przestworzach jak na lądzie.
Źródło: George Pagan on Unsplash (dostęp 14.01.2025 r.).
Niska wilgotność w samolocie
Kolejnym, bardzo ważnym czynnikiem wpływającym na ocenę smaku żywności jest niski poziom wilgotności panujący w samolotowej kabinie. W naszych domach powietrze ma co najmniej 30% wody. Jest to nawet bardzo niska wartość, bo optymalna wynosi od 40 do 60%. A jak jest na pokładzie? Zaledwie 12%!
Jak poziom wilgotności w powietrzu wpływa na wrażenia sensoryczne? Przede wszystkim wysusza nos, więc nasz zmysł węchu jest osłabiony, czyli nie możemy w pełni cieszyć się posiłkiem. Co więcej, suche powietrze szybciej wysusza samo jedzenie, więc dlatego tak często podaje się je w towarzystwie różnych sosów.
Co jeszcze możemy zrobić, by poprawić wrażenia sensoryczne? Psiknąć sobie trochę wody do nosa. To pomysł rozpopularyzowany przez słynnego chefa kuchnia Hestona Blumenthala. Spray z wodą znajdziemy na przykład w aptece.
Woda w sprayu pomoże nawilżyć nos.
Źródło: ThorstenF on Pixabay (dostęp 17.01.2025 r.).
Głośno w samolocie
Na pokładzie samolotu jest znacznie głośniej (80-85 dB) niż w domowym zaciszu (zwykle 30-40 dB). Taki hałas nie tylko męczy i irytuje, ale wpływa również na percepcję węchu i smaku. Badania pokazują, że w takich warunkach słabiej odczuwamy słodycz. Jednak co ciekawe, smak umami wydaje nam się bardziej intensywny. Dlatego w samolotach tak popularne są azjatyckie dania, bogate w umami, bo są odczuwane jako smaczne. Dodatkowo, hałas upośledza nasze zdolności do rozróżniania zawartości alkoholu w drinkach. Możesz sobie trochę pomóc, zakładając słuchawki na uszy, szczególnie podczas posiłku.
Słuchawki pomogą w hałasie.
Źródło: Westwind Air Service on Unsplash (dostęp 14.01.2025 r.).
Dźwięki, muzyka odgrywają ogromną rolę przy doświadczeniach kulinarnych. Możesz przeprowadzić prosty eksperyment w domu, puszczając różne rodzaje muzyki podczas posiłku, np. muzykę klasyczną i rock czy heavy metal, a także o odmiennym tempie i głośności. O wpływie muzyki na percepcję żywności opowiedział mi Julián Otero Rodrígue z restauracji Mugaritz w baskijskim San Sebastian.
Muzyka ma wpływ na doświadczenia kulinarne.
Źródło: Wei Khang Chong on Unsplash (dostęp 17.01.2025 r.).
Dlaczego sok pomidorowy jest tak dobry w samolocie?
Naukowcy znaleźli więc odpowiedź na pytanie, dlaczego sok pomidorowy jest tak chętnie konsumowany przez pasażerów na pokładzie samolotu. Ankieta pokazuje, że aż 25% podróżników zamawia ten sok podczas lotu. Co zaskakujące, 23% z nich deklaruje, że nie spożywa go na lądzie! Skąd więc taka zmiana preferencji żywieniowych?
Tak jakby nasz organizm sam nam podpowiadał, co będzie lepiej smakować wysoko w powietrzu. Sok pomidorowy jest bogaty w umami, a już wiemy, że ten smak jest odczuwany intensywniej w warunkach podróży lotniczej. Co więcej, smakuje mniej ziemiście, a do tego bardziej kwaśnie.
Z tego samego powodu często wybieranym drinkiem na pokładzie samolotu jest „Krwawa Mary”, której składnikiem jest właśnie sok pomidorowy i jeszcze sos Worcester. Tenże produkt jest bogatym źródłem umami, który jest przecież podbijany w przestworzach.
Sok pomidorowy to „pewny” wybór na pokładzie, bo będzie smakował lepiej niż na lądzie.
Źródło: PublicDomainPictures on Pixabay (dostęp 17.01.2025 r.).
Alkohol w samolocie
Na pokładzie samolotu często serwowane jest wino, jednak nie każde będzie dobrze smakować. Eksperci zalecają wina pochodzące z „Nowego Świata” aniżeli starego. Dlaczego? Bo wina szlachetne, bogate w taniny, w przestworzach tracą swój wykwintny smak, tracą ciało, a do tego są kwaśne. Znacznie lepiej będą smakować wina bogate w nuty owocowe. Spośród win czerwonych dobrze powinien się sprawdzić Malbec, a białych Sauvignon Blanc. Jest też pomysł, by sięgać po wina, które produkuje się na wysokościach.
Lepiej będą smakować wina z „Nowego Świata”.
Źródło: Diego Marín on Unsplash (dostęp 17.01.2025 r.).
Szampan w samolocie
A co z szampanem? Nie jest to najlepszy pomysł, bo nie będzie on dostarczał takich samych wrażeń jak na lądzie. Dlaczego? Obniżone ciśnienie panujące w kabinie negatywnie wpływa na bąbelki. Cząsteczki dwutlenku węgla zamiast unosić się w kieliszku mają tendencję do przyklejania się do ścianek kieliszka.
Obniżone ciśnienie w kabinie negatywnie wpływa na bąbelki w szampanie czy innym winie musującym.
Źródło: Alaksiej Carankievic on Unsplash (dostęp 17.01.2025 r.).
Niepokój przed lotem
Podróż samolotem u wielu osób wywołuje niepokój i stres, a te nie pomagają w jedzeniu. Dodatkowo stres wpływa na funkcjonowanie śliny, a ta jest przecież bardzo istotna przy percepcji smaku. Zresztą podobnie jest w nocy, że przepływ śliny jest niższy niż w ciągu dnia, gdy jest jasno.
Stres negatywnie wpływa na percepcję żywności.
Źródło: Pietro Rampazzo on Unsplash (dostęp 17.01.2025 r.).
Jedzenie w samotności
Innym czynnikiem, która wpływa na nasze wrażenia smakowe jest towarzystwo. W samolocie zwykle sami spożywamy posiłek, mimo że obok siedzi inna osoba i je nawet to samo danie, ale zwykle nie dochodzi do żadnych interakcji czy rozmowy. Siedzenie w ścisku, między obcymi nie pomaga. Badania pokazują, że jedzenie w towarzystwie poprawia radość z posiłku, ale również wzmacnia niechęć do nielubianych potraw.
W samotności jedzenie smakuje gorzej.
Źródło: Gerrie van der Welt on Unsplash (dostęp 14.01.2025 r.).
Drogie jedzenie w samolocie
Pewnie nie raz byłeś oburzony wysokimi cenami jedzenia i picia na pokładzie samolotów. Koszt nadniebnego lotu też ma znaczenie przy percepcji żywności. I choć zwykle zapłacenie więcej za posiłek podnosi „notę” posiłku, to w tym przypadku ceny są tak wysokie, że efekt jest odwrotny.
Mimo że cena jest bardzo wysoka, to niekoniecznie idzie to z jakością kulinarnego doświadczenia, chociażby zastawy, na której jest ono serwowane. Plastikowe czy lekkie sztućce negatywnie wpływają na doświadczenia sensoryczne, a do tego jeszcze słabe światło i ograniczona przestrzeń.
Plastikowa zastawa i sztućce obniżają ocenę jedzenia.
Źródło: Toni Osmundson on Unsplash (dostęp 14.01.2025 r.).
Co zjeść w samolocie?
Jeszcze innym czynnikiem, który obniża ocenę potrawy w samolocie jest jej lakoniczna nazwa. Stewardessa zwykle pyta się „kurczak czy makaron”. Mam na myśli długodystansowe loty, podczas których serwuje się jedzenie, wówczas otrzymujemy menu na cały lot i przeważnie mamy możliwość wyboru między dwoma potrawami na dany posiłek. Przeprowadzone eksperymenty pokazują, że taki „suchy” i bezosobowy opis obniża ocenę dania.
Właściwe przedstawienie może prowadzić do znaczącej poprawy oceny. Chodzi przede wszystkim o szczegółowy opis, jak na przykład: „Złocista gęś z wolnego wybiegu podana z aksamitnym puree ziemniaczanym i zasmażanymi buraczkami z kleksem kwaśnej śmietany”. Ale! Nie można przesadzić, zakrzywiając rzeczywistość i budując nierealne oczekiwania.
Jakie są Twoje wrażenia sensoryczne z podniebnych posiłków? Podziel się swoimi odczuciami w komentarzu lub wysyłając maila na naukanatalerzu@gmail.com 🍽️
Szczegółowy opis dania podniesie jego ocenę.
Źródło: Louis Hansel on Unsplash (dostęp 14.01.2025 r.).
Podsumowanie:
- Na pokładzie samolotu panuje obniżone ciśnienie, co wpływa na wrażenia sensoryczne.
- Niska wilgotność powietrza (około 12%) przeszkadza w pełnej percepcji jedzenia.
- Duży hałas na pokładzie wpływa na zmysł węchu i smaku.
- Stres, niepokój, brak towarzystwa, ograniczona przestrzeń, wysokie ceny posiłków i plastikowa zastawa negatywnie wpływają na ocenę posiłku w samolocie.
Podobał Ci się mój artykuł?
Podziel się nim! 🤗
Literatura:
Spence, C. (2017). Tasting in the air: A review. International journal of gastronomy and food science, 9, 10-15.
Hyde, K. (2024). How High Do Planes Fly? Commercial Passenger Planes’ Altitude. https://www.wrightexperience.com/how-high-do-planes-fly/#how-high-can-a-plane-fly
Lagrave, K. (2015). Why Airplane Food Tastes Different (It’s Science!) https://www.cntraveler.com/stories/2015-12-17/the-everything-guide-to-airplane-food
Górski, N. (2024). Jaki poziom hałasu jest szkodliwy? https://www.fonix.pl/o-sluchu/jaki-poziom-halasu-jest-szkodliwy/
Wyjątkowy e-book z 20 przepisami na nietuzinkowe, autorskie dania: przystawki, zupy, dania główne i desery
Bardzo ciekawe informacje! Wiele rzeczy mnie zaskoczyło. Teraz podróżowanie będzie miało nowy wymiar smaku 😀
Dziękuję 😊 Życzę Ci smacznych lotów! 🍽️